صنعت چاپ در شبه‌قاره هند: رسانۀ تقابل و تعامل فرهنگی متقابل بریتانیا و جامعۀ هند

با ورود پرتغالی‌ها به شبه‌قاره هند در قرن دهم هجری/قرن شانزدهم میلادی، صنعت چاپ به این سرزمین وارد شد. از دلایل انتقال این صنعت به شبه‌قاره هند، انجام امور تبلیغی مبلغان مسیحی بود. بدین ترتیب، تولید و انتشار کتاب‌های تبلیغی مسیحی به زبان‌های محلی شبه‌قاره هند آغاز شد. با ورود و سپس تثبیت قدرت کمپانی هند شرقی بریتانیا در هند، صنعت چاپ به رسانه و ابزاری برای نفوذ و گسترش فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی بریتانیا در منطقه تبدیل شد. از سوی دیگر، آشنایی جامعۀ هند با صنعت چاپ و کاربردهای این رسانۀ اجتماعی‌ـ​فرهنگی نیز زمینه را برای استفاده از این صنعت در بین بومیان شبه‌قاره فراهم کرد. این مقاله بارویکردی توصیفی‌ـ​تحلیلی به بررسی نقش صنعت چاپ در مناسبات فرهنگی بین بریتانیا و جامعۀ هند می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش حاکی از کاربرد صنعت چاپ برای نفوذ فرهنگی و اجتماعی بریتانیا در شبه‌قاره هند و در مقابل توجه و استفاده بومیان و نهضت‌های اصلاحی هند از این صنعت برای تقابل با نفوذ فرهنگی بریتانیا، حفظ میراث بومی، قومی و مکتوب خود است.